De lijst met (ernstige) ongewenste effecten van de chinolonen wordt almaar langer.

Wanneer een antibioticum geïndiceerd is, is amoxicilline meestal een goede eerste keuze (uitgezonderd bij urinaire infecties).

De meest courante infecties in de ambulante praktijk genezen doorgaans spontaan. Antibiotica zijn enkel noodzakelijk voor de behandeling van meer virulente bacteriën of in heel specifieke omstandigheden (comorbiditeit zoals diabetes, immuunsuppressie, kwetsbare leeftijdsgroepen zoals zuigelingen en ouderen, of bij complicaties van bacteriële infecties).

Bij elke behandeling met antibiotica kunnen zich resistente stammen ontwikkelen, zowel bij commensale als bij pathogene bacteriën. Deze microbiële resistentie kan worden overgedragen tussen bacteriën onderling, maar ook tussen personen onderling. De behandeling van (multi)resistente bacteriën wordt steeds moeilijker waardoor men gedwongen wordt een beroep te doen op antibiotica die complexer zijn in gebruik en/of meer ongewenste effecten hebben.

Amoxicilline + clavulaanzuur en amoxicilline
De pneumokok is de belangrijkste bacteriële verwekker van respiratoire bacteriële infecties buiten het ziekenhuis. De pneumokok kan soms aanleiding geven tot invasieve infecties zoals sepsis, pneumonie en meningitis. Wanneer bij een respiratoire infectie een behandeling met antibiotica geïndiceerd is, zal deze dus in de eerste plaats gericht zijn tegen de pneumokok. De meeste pneumokokken zijn nog steeds zeer gevoelig voor penicilline. De eventuele penicillineresistentie van de pneumokok is te wijten aan de wijziging van het doelwit van het antibioticum, namelijk de 'Penicillin-Binding Proteins' (PBP), en niet aan de productie van bèta-lactamase. Deze resistentie kan partieel ("intermediair") of volledig zijn. Het is zinloos om clavulaanzuur toe te voegen om een volledige resistentie te overwinnen. Het is wel belangrijk om amoxicilline voldoende hoog te doseren, omdat dit de werkzaamheid in geval van intermediaire pneumokokkenresistentie verhoogt.

Opgelet bij $.

Chinolonen
Chinolonen (meer specifiek: fluorochinolonen) zijn breedspectrumantibiotica waarvan het frequente gebruik verschillende problemen kan geven waaronder het optreden van resistentie. Ze worden nooit als eerstekeuzebehandeling aanbevolen, behalve bij prostatitis en orchi-epididymitis (ofloxacine) of in geval van pyelonefritis of het dysenteriesyndroom (ciprofloxacine). Levofloxacine wordt geselecteerd in geval van rinosinusitis, pneumonie en IgE-gemedieerde allergie. Om het ontstaan van resistentie tegen te gaan, is het van essentieel belang om het gebruik van chinolonen achter de hand te houden voor de behandeling van infecties die het echt vereisen. Levofloxacine en moxifloxacine hebben beide een hoge werkzaamheid tegen de pneumokok en zijn een optie bij respiratoire infecties bij patiënten met een IgE gemediëerde penicilline-allergie.

Het ontstaan van Clostridium difficile stammen die resistent zijn voor chinolonen werd in de hand gewerkt door het algemeen gebruik van chinolonen in zorginstellingen en buiten het ziekenhuis$​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​. Er is bij herhaling aangetoond dat chinolonen de kolonisatie door MRSA bevorderen$​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​.

Het gebruik van chinolonen kan gepaard gaan met neuropsychiatrische ongewenste effecten (psychose, paranoïa, delier, verwardheid, hallucinaties, convulsies, depressie, insomnie, ernstige hoofdpijn, perifere neuropathieën$​​​​​​​​​​$​​​​​(deze komen frequenter voor bij ouderen). Het kan ook aanleiding geven tot tendinitis en peesrupturen of zelfs tot het frequenter ontstaan van aorta-aneurysma of -dissectie$​​​​​​​​​​ en retinaloslating$​​​​​. Persistente spier- en gewrichtsklachten (RSI, repetitive strain injury) werden gemeld$​​. Vooral moxifloxacine en in geringere mate levofloxacine houden een cardiaal risico in (verlenging van het QT-interval) en een verhoogd risico op acute leverstoornissen$​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​$​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​.

Moxifloxacine is het fluoroquinolone met de meeste potentiëel ernstige ongewenste effecten en is dus te vermijden$​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​.

Wanneer bij een respiratoire infectie een antibioticum geïndiceerd is bij een patiënt met een gedocumenteerde IgE gemediëerde penicilline-allergie is levofloxacine de eerste keus.

Macroliden
Bij gebruik van oude en nieuwe macroliden (neomacroliden) ziet men een hoger risico op geneesmiddeleninteracties dan bij andere antibacteriële middelen (vooral met atorvastatine en simvastatine$​​​​​). Dit risico is frequenter met erythromycine en clarithromycine dan met azithromycine. Bij gebruik van de macroliden azithromycine, clarithromycine en erythromycine werd een verhoogd risico op cardiovasculaire sterfte en ventriculaire tachyaritmieën gerapporteerd (waarschijnlijk door een verlenging van het QT-interval)$​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​. Dit risico lijkt zich te beperken tot patiënten met een hartaandoening$​​​​​​​​​$​​​​​​​​​​. Voor clarithromycine is in de algemene volwassen populatie een cardiovasculair risico (myocardinfarct$​​​​​, aritmie, cardiale sterfte) aangetoond, vooral vanaf 75 jaar en in geval van hypertensie of diabetes$​​​​​​​​​​. Er is ook een risico op het optreden van neuropsychiatrische stoornissen$​​​​​.