Formularium Ouderenzorg
Astma
Literatuur geraadpleegd tot: 25/06/2022
- Medicatie voor de behandeling van astma kan onderverdeeld worden in onderhoudsbehandeling (controllers) en symptomatische behandeling (relievers).
- De basis van de behandeling blijft een niet-medicamenteuze aanpak: stoppen met roken (inclusief passief roken), een gezond gewicht behouden, lichaamsbeweging, triggers vermijden.
- Aanbevelingen voor de behandeling van astma bij ouderen zijn gebaseerd op extrapolaties van studies bij volwassenen. Het aantal studies bij ouderen is beperkt.
- Bij de keuze van behandeling bij ouderen dient er rekening gehouden worden met de comorbiditeiten, medicamenteuze interacties, nevenwerkingen en het vermogen om een specifieke device correct te gebruiken.
- Bij ouderen is het essentieel om een inhalatiesysteem te kiezen dat aan het individu is aangepast, om de juiste inhalatietechniek aan te leren en om regelmatig te controleren of het systeem correct wordt gebruikt. Ouderen de correcte inhalatietechniek aanleren door middel van demonstratie met een placebo-toestel gecombineerd met uitleg over de ziekte en advies over de aanpak van opstoten reduceert het aantal astma-opstoten met bijna 30%.
- Bij de keuze van een inhalatiesysteem dient er rekening gehouden te worden met de cognitieve status, hand-longcoördinatie en de inspiratiekracht.
- Bij ouderen met een beperkte cognitieve status of een slechte handlongcoördinatie heeft een dosisaerosol met voorzetkamer de voorkeur. De dosisaerosol zonder voorzetkamer vereist namelijk een goede hand-longcoördinatie.
- Bij een verminderde hand-longcoördinatie kan eventueel ook een systeem uitgerust met een ademgestuurd doseerventiel (Autohaler®) aangewezen zijn. Hiervoor moet de patiënt wel de adem gedurende minstens 5 seconden kunnen inhouden.
- Bij een poederinhalator komt de medicatie vrij bij inademen. Een poederinhalator vereist voldoende kracht bij het inhaleren waardoor hij minder geschikt is voor ouderen.
- Vaccinatie tegen influenza wordt aangeraden.
- Vaccinatie tegen pneumokokken is aangewezen bij ouderen met astma tussen 65 en 85 jaar. Boven de leeftijd van 85 jaar kan de behandelende arts op individuele basis besluiten tot vaccinatie
Introductie
Behandelingsprincipes
Het doel van de behandeling is het bereiken van optimale astmacontrole. De NHG-standaard omschrijft dit als geen klachten overdag en 's nachts, geen beperkingen en een normale spirometrie
Astma wordt behandeld in verschillende stappen volgens de ernst van de astmasymptomen. Bij onvoldoende controle wordt naar een volgende stap overgegaan (step up), maar bij voldoende stabiele controle ook een stap terug gezet (step down)
Medicatie voor de behandeling van astma kan onderverdeeld worden in onderhoudsbehandeling (controllers) en symptomatische behandeling (relievers).
- Een symptomatische behandeling wordt toegepast als het nodig is (‘as needed’) om de symptomen te onderdrukken
$ . Toename in het gebruik van middelen voor symptomatische behandeling kan een aanwijzing zijn dat het astma onvoldoende onder controle is. - Een onderhoudsbehandeling wordt toegevoegd indien de symptomatische behandeling onvoldoende is. Deze "as needed”-behandeling wordt dus eveneens aangehouden. Een onderhoudsbehandeling wordt dagelijks toegepast gedurende een lange periode. Bij de behandeling wordt gestreefd naar volledige symptoomcontrole
$ $ $ .
Epidemiologie
Astma komt bij ouderen eerder zelden voor. De frequentie neemt echter toe door de langere levensverwachting voor personen die astma op jongere leeftijd ontwikkelden
Behandeling
Geselecteerd
Preventie
Influenza vaccinatie
Voor patiënten met astma wordt vaccinatie tegen influenza aangeraden, gezien zij volgens de BAPCOC behoren tot de groep met verhoogd risico op morbiditeit in geval van influenza
Pneumokokken vaccinatie
Zie [indications:344] in het hoofdstuk "infectieziekten".
Niet-medicamenteus
Rookstop (en vermijden van passief roken)
Raad patiënten met astma aan te stoppen met roken, zelfs op oudere leeftijd. Ook passief roken moet vermeden worden
Vermijden uitlokkende factoren
Er moet geprobeerd worden om zo veel mogelijk uitlokkende factoren te vermijden. Bij een bewezen inhalatieallergie (huisstofmijt, kat, hond) zou men idealiter de kamer van de bewoner en het liefst het hele WZC laten saneren, indien praktisch haalbaar
Voldoende beweging
Voldoende beweging (bijvoorbeeld dagelijks een halfuur matig intensief wandelen, fietsen, zwemmen, fitness) is aanbevolen
Vermagering
Vermagering wordt aanbevolen voor obese patiënten om hun algehele conditie en gezondheidstoestand maar ook hun astmacontrole te verbeteren
Niet geselecteerd
Niet-medicamenteus
Ademhalingsoefeningen
Voor ademhalingsoefeningen met als doel "het onder controle krijgen van hyperventilatie" is er geen overtuigend bewijs (Cochrane review)
