Na een exacerbatie zou, op basis van beperkte evidentie, pulmonaire revalidatie in het ziekenhuis een nuttig middel zijn om recidieven te voorkomen en het aantal hospitalisaties en mogelijk ook de mortaliteit te reduceren$​​​​.  Een recente systematische review bevestigt het nut van pulmonaire revalidatie na een exacerbatie. Voldoende studies tonen een effect aan op vlak van levenskwaliteit en algemene fitheid$​​.

Richtlijnen$​​​​​​​$​​​​​​​$​​​​​​​ bevelen kortwerkende β₂-mimetica aan (SABA).  Hierbij kan salbutamol de voorkeur genieten$​​​​​​​.

Geselecteerde geneesmiddelen

• salbutamol

Geselecteerde geneesmiddelen

• ipratropium

De meeste richtlijnen zijn het erover eens dat beide producten samen gebruikt kunnen worden om hun effect te vergroten​​​​​​$​​

Op de Belgische markt is enkel de combinatie fenoterol ipratropium als doseeraerosol beschikbaar.

Geselecteerde geneesmiddelen

• fenoterol + ipratropium

Bij onvoldoende effect van het starten of verhogen van de dosis van kortwerkende bronchodilatoren is het aangeraden systemische corticosteroïden te starten. Dit is gebaseerd op volgende gegevens: 

• Richtlijnen raden kortstondige behandelingen met per os of parenteraal toegediende corticosteroïden aan$​​​​​​​​$​​​​​​​​$​​​​​​​​$​​​​​​​​.
• Deze behandeling heeft zowel spirometrisch als klinisch een gunstig effect. Systemisch corticosteroïden voorkomen in vergelijking met placebo therapiefalen$​​​​​​​​$​​​​.
• Een behandeling van 5 dagen is volgens een recente studie niet inferieur aan een behandeling van 14 dagen$​​​​​​​​. Een cochrane review bevestigt dat een korte kuur (5 dagen) vermoedelijk even werkzaam is dan een langere kuur (10-14 dagen)$​​​​. Deze resultaten vragen wel om bevestiging in goed opgezette studies. Gradueel afbouwen is gezien de korte duur niet nodig.

Geselecteerde geneesmiddelen

• methylprednisolon

Antibiotica zijn in de regel dus niet geïndiceerd bij een acute exacerbatie van COPD (GRADE 1A) (Bapcoc).

Antibiotica zijn wel geïndiceerd bij:

• GOLD-stadium D
• ernstig algemeen ziekzijn en koorts >38°C
• duidelijke toename van sterk purulent sputum (GRADE 2C)
• onvoldoende verbetering na twee tot vier dagen ondanks maximale bronchodilatatie en orale glucocorticosteroïden
• CRP >40mg/L; CRP 20-40mg/L + aanwezigheid van purulent sputum

Het voorschrijven van antibiotica moet steeds geassocieerd zijn met een optimalisatie van kortwerkende bronchodilatatie en systemische corticosteroïden.

Volgende gegevens werden in overweging genomen:

• Antibioticatherapie is werkzaam bij patiënten opgenomen in een intensieve zorgenafdeling; maar de resultaten voor gehospitaliseerde of ambulante patiënten met een COPD exacerbatie zijn niet eenduidig (Cochrane review)$​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​.
• Er is een significant doch klinisch weinig relevant verschil in de frequentie waarmee de behandeling faalt tussen een antibiotherapie (amoxiclavulaanzuur) en placebo bij milde tot matige exacerbaties (RCT)$​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​.

Keuze van het antibioticum(Bapcoc)

Indien bij een acute exacerbatie van COPD een antibioticum geïndiceerd is, is amoxicilline-clavulaanzuur oraal de eerste keuze voor de antimicrobiële behandeling.

Geselecteerde geneesmiddelen

• amoxicilline + clavulaanzuur

Alternatief voor de vierde stap in geval van IgE-gemedieerde penicilline-allergie: moxifloxacine (Bapcoc)

• Een behandeling pas starten als er geen andere behandelingsmogelijkheden zijn en na zorgvuldige evaluatie van de voordelen tegenover de risico's: zie Rationeel gebruik van antibiotica: Achtergrondinformatie: chinolonen 
• Het gebruik vermijden bij patiënten die in het verleden ernstige bijwerkingen hebben gehad bij gebruik van (fluor)chinolonen.
• De behandeling dadelijk stoppen. Bij vermoeden van een ernstig ongewenst effect.

 

Geselecteerde geneesmiddelen

• moxifloxacine

Zuurstoftoediening is een optie wanneer de mogelijkheid bestaat om de bloedgassen of op zijn minst de zuurstofsaturatie te meten​​​​​​​​​​​​​​​.$$$

Er bestaat bij COPD patiënten een gevaar  voor CO₂ retentie$$ ​​​​​​​​​​.

Geselecteerde geneesmiddelen

• zuurstof

Bapcoc 2019:

Dringende hospitalisatie is noodzakelijk bij aanwezigheid ≥1 alarmsymptoom):

• tekenen van uitputting
• cyanose
• bewustzijnsdaling

Hospitalisatie is noodzakelijk bij een ernstige COPD-exacerbatie (met mogelijke aanwezigheid van volgende symptomen: dyspnee in rust; gebruik hulpademhalingsspieren; ademhalingsfrequentie >30/min; hartslag >120/min; zuurstofsaturatie ≤90%), wanneer:

• binnen een half uur geen verbetering optreedt met bronchodilatatie
• thuis onvoldoende zorgmogelijkheden voorhanden zijn
• ernstige co-morbiditeit aanwezig is
• steeds een ziekenhuisopname noodzakelijk was bij eerdere exacerbaties

 

Er is geen plaats voor fysiotherapie bij exacerbaties (GOLD)$​​​.

Na een exacerbatie zou, op basis van beperkte evidentie, pulmonaire revalidatie wel een nuttig middel zijn om recidieven te voorkomen en het aantal hospitalisaties en mogelijk ook de mortaliteit te reduceren$​​​$​​​.

Er is geen plaats voor mucolytica bij exacerbaties$​.