Formularium Ouderenzorg
Calcium
Literatuur geraadpleegd tot: 30/05/2017
- De associatie van calcium en vitamine D wordt aanbevolen ter preventie van fracturen bij geïnstitutionaliseerde personen.
- Alvorens de dagelijks toe te dienen dosis calciumsupplementen vast te leggen, moet men de calciuminname via de voeding bepalen.
Belangrijkste wijzigingen
- Men vindt, bij volwassenen in goede algemene gezondheidstoestand, geen verhoogd cardiovasculair risico door toediening van calcium aan doseringen van maximaal 2000 tot 2500mg (via de voeding en supplementen).
Achtergrondinformatie
Natuurlijke bronnen
Melkproducten zijn de belangrijkste bronnen van calcium in de voeding. Vier of vijf eenheden melkproducten (glazen melk of plakken kaas) per dag voor volwassenen volstaan om de calciumbehoefte te dekken, zonder dat hierbij nog calciumsupplementen nodig zijn
Te gebruiken calciumzouten
Verschillende calciumzouten worden als oraal calciumsupplement gebruikt: carbonaat, citraat, glubionaat, gluconaat en lactaat. In magistrale vorm worden in België vooral het carbonaat en acetaat (bij specifieke indicaties in geval van nierinsufficiëntie) gebruikt. Calcium wordt actief geresorbeerd in de dunne darm. Verschillende factoren, waaronder vitamine D, beïnvloeden deze resorptie. Ongeveer één derde van het ingenomen calcium wordt uiteindelijk opgenomen.
Calciumcarbonaat (2,5 g = 1 g elementair calcium) wordt bij voorkeur tijdens of na een maaltijd ingenomen, wegens een verbeterde biodisponibiliteit in het zure milieu van de maag.
Ouderen hebben vaak moeilijkheden met de vertering van calciumcarbonaatcapsules. Calciumcitraatcapsules geven minder problemen bij de vertering doch zijn erg groot voor éénzelfde hoeveelheid calcium. De combinatie van calciumcarbonaat samen met vitamine D in één tablet lijkt door ouderen beter verdragen te worden. Er zijn verschillende geneesmiddelen en niet als geneesmiddel geregistreerde supplementen (goedkoper) beschikbaar.
De aanbevolen dagelijkse hoeveelheid is 800 IU vitamine D gecombineerd met 1.5 g elementair calcium (voeding + supplementen)
Ongewenste effecten/toxiciteit
Alle orale calciumpreparaten kunnen obstipatie uitlokken. Calciumcarbonaat zou meer oprispingen veroorzaken
De combinatie van vitamine D3 + calcium verhoogt het risico op het ontstaan van nierstenen). Alfacalcidol en calcitriol (vitamine D) verhogen het risico op het optreden van hypercalciëmie
Paradoxaal genoeg vermindert calciuminname via de voeding het risico op nierstenen
Een groot aantal publicaties melden een eventuele stijging van het cardiovasculaire risico gekoppeld aan de inname van calcium.
Calcium en cardiovasculair risico
Een meta-analyse van alle studies met calciumsupplementen, al dan niet samen met vitamine D
Een review van goede kwaliteit uit 2016 van alle publicaties (RCT’s en observationele studies)
Interacties
Orale calciumzouten verminderen de absorptie van tetracyclines (behalve van doxycycline en minocycline), chinolonen, fluorides, bisfosfonaten en estramustine
Behandeling
Geselecteerd
Medicamenteus
Combinatie van calcium EN vitamine D (800 tot 1.000 IE/d) in de preventie van alle soorten fracturen en heupfracturen bij (zeer) oude (geïnstitutionaliseerde) personen
Geselecteerde geneesmiddelen: calcium (carbonaat) + colecalciferol
Voor de fractuurpreventie beoordeelt een review van de Cochrane Collaboration
Heupfractuur 1/2 | Heupfractuur 2 | Vertebrale fractuur 1/2 | Niet-vertebrale fractuur 2 | Vertebrale fractuur 2 | Elke fractuur 1/2 | Elke fractuur 2 | |
---|---|---|---|---|---|---|---|
Vitamine D versus placebo of 0 | NS | NS | NS | NS | |||
Vitamine D versus calcium | NS | NS | NS | NS | |||
Vitamine D + calcium versus placebo of 0 | SS Instituut SS Gemeenschap NS | NS | SS | NS | NS | SS Instituut SS Gemeenschap NS | NS |
Vitamine D + calcium versus calcium | NS | NS | NS | NS | NS | NS |
Statistisch significant (SS) of niet significant (NS) vanuit het standpunt van de primaire preventie (= 1), secundaire preventie (eerdere fractuur, = 2) of primaire en secundaire preventie (1/2).
Geselecteerde geneesmiddelenTe overwegen
Medicamenteus
Toediening van calciumsupplementen met vitamine D in geval van bewezen osteoporose met een geneesmiddel tegen osteoporose
Alle studies die het nut van een geneesmiddel tegen osteoporose bestuderen, hebben een behandeling met vitamine D + calcium aan alle geïncludeerde personen voorgeschreven. Het is dus niet mogelijk te beoordelen of de (beperkte) gunstige resultaten met deze geneesmiddelen ook bereikt kunnen worden zonder de toevoeging van calcium + vitamine D.
Niet geselecteerd
Medicamenteus
Toediening van calciumsupplementen in monotherapie ter preventie van fracturen
Uit een meta-analyse van RCT’s en observationele studies blijkt de toediening van calcium (voeding of supplementen) niet werkzaam ter preventie van fracturen